Módelflug: Kafli 2
VAL Á FJARSTÝRINGU
Öflug sex-rása stýring |
Fjarstýritæki nefnast einu nafni þau tæki
sem stýra flugmódelum með radíóboðum,
en þau eru radíósenditæki (TX), radíómóttakari
(RX) og stýrisvélar (SERVO).
Í flugvélinni eru rafhlöður fyrir móttakarann
en rafhlöður eru innbyggðar í senditækið.
Sendirinn sendir boð til móttakarans um nýja
stöðu hverrar stýrisvélar en hann ber boðin
síðan saman við stöðu stýrisvélanna
og breytir henni ef þörf krefur þar til samræmi
er náð.
Í dag eru eingöngu framleidd svokölluð "proportional"
(þreplaus) fjarstýritæki, þ.e. stýrisvélin
fylgir hreyfingum stýrsstangarinnar, (pinnans) á
senditækinu.
Þessi þreplausu fjarstýritæki eru einnig
með svokölluðu "trimmi" á öllum
aðalrásunum. Trimm (fínstillir) er lítill
takki til hliðar við stýrisstöngina og með
honum er hægt að breyta miðstöðu stýrisvélanna.
Ef vélin leitar stöðugt til annarrar hliðarinnar
t.d. vinstri, þá er trimmið á hliðarstýrinu
(og/eða hallastýrinu) fært til hægri uns
beinu flugi er náð.
Fjarstýritæki fást með mismunandi mörgum
rásum. Algengast frá 2 rásum upp í
8 eða 9 rásir. Tveggja rása tækin eru
aðallega ætluð fyrir bíla og báta,
en eru þó nothæf fyrir einfaldar svifflugur
og einföld vélflugmódel. Í svifflugu
er með tveggja rása tæki stjórnað
hæðarstýri og hliðarstýri, en í
vélflugvél hliðarstýri og mótorinngjöf.
Með fjögurra rása tæki má stjórna
öllum algengustu stýriflötum flugmódels,
sem á vélflugvél eru hæðarstýri,
hliðarstýri, og hallastýri ásamt mótorinngjöf.
Á byrjendamódeli eru þó oft aðeins
notaðar 3 rásir, þ.e. hæðarstýri,
hliðarstýri og mótorinngjöf. Með allt
að 8 rása tæki er auk þess hægt að
stjórna eftirfarandi: uppdraganlegum hjólum, flöpsum,
"spoilerum" og blöndustilli á mótor.
Fjögra-rása stýring
með stýrivélum |
Fáanleg eru tæki með mismunandi miklum aukabúnaði,
svo sem "dual rate" og "servo reverse". Það
fyrra minnkar hreyfingu ákveðinnar stýrisvélar
(takki "on") yfir stillanlegt svið, venjulega bæði
á halla- og hæðarstýrum óháð
en einnig stundum á hliðarstýri (vinstri pinna).
Mjög þægilegt er að hafa "dual rate"
við vissar flugæfingar, t.d. hæga veltu (slow
roll), en þá er hægt að stilla hraða
veltunnar svo hann verði hæfilegur (5-6 sek) með
pinnann í botni.
"Servo reverse" er ekki síður þægilegt
en "dual rate". Ekki skiptir máli hvernig stýrisvélarnar
snúa, því að ef í ljós kemur
að hreyfing þeirra er öfug, þá er
hreyfingunni einfaldlega snúið við með því
að ýta til einum rofa á sendinum.
Dýrustu og vönduðustu fjarstýritækin
eru auk þessa búin eftirtöldum aukabúnaði:
1. "ATV" (adjustable travel volume) þ.e. hægt
er að stilla hreyfísvið hverrar stýrisvélar
sjálfstætt í hvora áttina sem vill.
2. Blöndun milli rása, þannig að t.d. er
hægt að blanda í senditækinu hreyfingum
hæðarstýris og flapsa, hæðar- og hliðarstýris
(V-stél), hliðar- og hallastýris, eða flapsa
og "spoilera" (lofthemla).
3. Rofar tengdir sjálfvirkum búnaði sem stýrir
vélinni í "roll" (veltu), "spinn"
(spuna), eða "snaproll" með tímastilli
og jafnvel fyrirfram ákveðinni mórorinngjöf.
Níu-rása fjarstýring
með öllum hugsanlegum fídusum |
4. Innbyggt stoppúr með hringjara, svo og snúningshraðamælir
til að mæla snúningshraða mótorsins.
5. Flugvélaminni. Tölvukubbur í sendinum skráir
allar stillingar á viðkomandi flugvél og man
þær eftir það. Ef sendirinn er notaður
fyrir aðra flugvél, þá er nýtt
minni búið til fyrir hana. Síðan þegar
skipt er aftur í fyrri flugvélina, þá
er kallað í minnið í sendinum og allar stillingar
eru komnar um leið.
Að sjálfsögðu eru einnig fáanleg tæki
sérstaklega ætluð fyrir þyrlur með
tilheyrandi útbúnaði sem "tail rotor mix",
"throttle hold" o.s.frv.
Eins og sjá má er um margt að ræða
þegar velja á fjarstýritæki, en æskilegt
er þó að velja tæki sem hefur a.m.k. fjórar
rásir.
Fjórar rásir eru nægjanlegar fyrir allar
byrjendavélar og yfirleitt öll flugmódel, þannig
að æskilegt er að velja tæki sem ekki hafa
færri rásir. Einnig þarf tækið helst
að vera á tíðninni 35Mhz (FM) þar
sem hætta á utanaðkomandi truflunum er nánast
engin, en á 27Mhz tíðnibandinu eru hinsvegar
töluverðar truflanir, aðallega af farstöðvum,
svokölluðum CB stöðvum, jafnvel erlendis frá.
Fjarstýringar á 27Mhz bandinu eru yfirleitt töluvert
ódýrari en 35Mhz FM stöðvar, en ekki þarf
nema eitt óhapp vegna truflunar til að sá sparnaður
sé uppurinn og oft vel það. Mikilvægt er
einnig að kaupa fjarstýringu af viðurkenndri tegund
(vegna gæða og öryggis) og að viðgerða-
og varahlutaþjónusta sé fyrir hendi.
Vönduð fjarstýritæki
eru góð fjárfesting, þau bila sjaldan
og eru betri í endursölu heldur en léleg eða
óþekkt tæki.
|
