Módelflug: Kafli 6

SVIFFLUG

HÁSTART

UM MÓDELIÐ:

Til eru margar gerðir af hástart-svifflugum en allar eiga þær það þó sameiginlegt að hafa vængsnið sem gefur gott lift. Algengasta vænghaf á hástart-módelsvif-flugum er á bilinu 2,20 - 3,00 metrar en til eru þó módelsvifflugur með vænghaf sem er um og yfir fimm metrar. Módelin hafa sömu stýrifleti og vélflugur en þó eru þær oft búnar loftbremsum (spoilerum) til þess að minnka lyftikraftinn ofan á vængjunum og gera þar með lendingar auðveldari. Einnig koma þeir sér vel ef dýfa þarf módelinu og koma þá í veg fyrir að módelið auki hraðann um of.

STARTÚTBÚNAÐUR:

Algengustu aðferðir við að koma svifflugum á loft eru teygja, spil og hlaupalína.

TEYGJA:: Teygjan er þannig útbúin, að sett er saman ca. 30 metra slanga eða gegnheilt gúmmí og ca. 100 metra nylon-gyrni með krók og fallhlíf á endanum. Síðan er teygjan fest rækilega með góðum hæl í jörðina og lögð út. Þá er hún strekkt ca. 60-100 skref eftir gerð teygjunnar, stærð módelsins og vindi.; Síðan er módelið fest á krókinn á nylon-gyrninu og sent á loft með því að sleppa því úr hendi sér. Síðan, þegar módelið hefur náð fullri hæð, er því sleppt og þá opnast fallhlífin og línan svífur undan vindi til jarðar.; Notkun á teygjum er lang algengasta staraðferðin hérlendis.
SPIL:: Spil er sérstaklega hentugt við start á stórum módelum. Spilið er yfirleitt þannig gert að rafmótor er tengdur við hjól með línu á og er það staðsett við hliðina á flugmanni. Síðan hefur flugmaðurinn fótstig til þess að stjórna hve hratt er dregið inn á spilið. Línan er dregin út í gegn um trissu sem er í ca. 200 metra fjarlægð frá spilinu og er síðan leidd til baka í áttina að spilinu. Krókur og fallhlíf eru á endanum á línunni og þar er módelinu krækt í þannig að flugmaðurinn getur haft fulla stjórn á spilinu.
HLAUPALÍNA:: Hlaupalínan er fest niður á jörðina nálægt þeim stað þar sem taka á svifflugu á loft. Síðan liggur línan í gegnum tryssu í ca. 200 metra fjarlægð, sem einhver góður hlaupari heldur á og síðan aftur í sviffluguna. Þar er líka hafður krókur og fallhlíf eða flagg og þegar flugmaðurinn er tilbúinn til flugtaks þá gefur hann merki til hlauparans sem verður þá að hlaupa eins og fætur toga.

UNDIRBÚNINGUR FLUGS:

Þegar komið er á flugsvæði ber svifflugmönnum að hafa samráð við aðra, sem eru ef til að fljúga vélflugum, hvar koma skuli fyrir startútbúnaði. Eftirfarandi miðast við að notuð sé teygja.

Best er að koma teygjunni þannig fyrir að hún sé ekki á því svæði þar sem flogið er vélflugu. En ávallt skal koma teygjunni þannig fyrir að flugtak fari fram beint upp í vindinn. Það er ágæt regla að koma teygjunni fyrir áður en módelið er sett saman, vegna þess að oft getur verið vindstrekkingur og er þá komið í veg fyrir að módelið fjúki um koll á meðan. Þegar búið er að setja módelið saman, ættu menn alltaf að prófa öll stýri og athuga hvort þau virka eðlilega. Eins getur verið ágætt að skutla módelinu einu sinni áður en það er tekið upp í teygjunni og þá gefst tími til að fara yfir trimmin (fínstillingarnar). Þegar hér er komið sögu ætti allt að vera klárt til að strekkja teygjuna. Við höfum áður talað um að eðlilegt væri að strekkja teygjuna 60-100 skref. Þetta verður hver og einn að meta hverju sinni. Ráðlegt er þó að strekkja hana minna í byrjun og færa sig síðan upp á skaftið. Ef menn eru með módel af minni gerð og ofstrekkja teygjuna er hætta á skjálfta (flutter) og þá er erfitt að stjórna vélinni í teygjunni um leið og hættan eykst á að brjóta vængina.

FLUGIÐ:

Nú gefum við okkur að allt sé klárt, módelið í lagi og teygjan strekkt. Er þá eitthvað eftir? Jú, menn skulu ávallt hafa það REGLU NÚMER 1 AÐ KRÆKJA TEYGJUNNI ALDREI Í MÓDELIÐ FYRR EN KVEIKT HEFUR VERIÐ Á MÓTTAKARANUM á vélinni og á sendinum. Það er meiri hætta á að menn gleymi þessu í svifflugi en í vélflugi, vegna þess að það er enginn mótor sem minnir mann á. Á þessu stigi er allt tilbúið. Aðstoðarmaður eða flugmaður sjálfur heldur á módelinu og þá skulu menn enn einu sinni athuga hvort öll stýri hreyfist eðlilega. Þá er módelinu sleppt. Það er nóg að sleppa því, EKKI KASTA, og halda því örlítið upp á við. Ef góður vindur er, þarf yfirleitt ekki að taka mikið í hæðarstýrið en aftur meira ef vindur er lítill. Ef módelið er of reist í teygjunni er hætta á að það ofrísi og verður þá að ýta pinnanum fram. Ef módelið leitar út til hliðanna verður að nota hliðarstýrið til að rétta það af en í þannig tilfellum virka hallastýrin alls ekki. Þegar módelið hefur náð fullri hæð er því sleppt úr teygjunni, annaðhvort með sleppikrók, eða módelinu dýft fram og síðan tekið í hæðarstýrið og þá losnar það. Oft flýgur þó módelið sjálfkrafa úr teygjunni. Þegar módelinu hefur verið sleppt þarf að "trimma" (stilla) öll stýri þannig, að það fljúgi beint. Trimming á hæðarstýri fer svolítið eftir vindstyrk. Ef vindur er lítill þá þarf yfirleitt að trimma hæðarstýrið þannig að módelið leiti upp, en öfugt ef vindur er meiri. Þá ætti allt að vera tilbúið til þess að glíma við mest spennandi þáttinn í módelsviffluginu en það er leitin að hitauppdtreymi (bólu) eða bylgju.

Bóla (hitauppstreymi eða termal) myndast þegar heitt loft streymir upp frá jörðinni og er það einkum á sólríkum dögum. Bólu getur verið best að finna t.d. yfir hrauni og jafnvel mosa, þ.e.a.s. þar sem jörðin er dekkst.

Bylgja skapast aftur við þær aðstæður þegar vindur leitar niður fjallshlíðar og streymir síðan upp aftur. Í báðum tilvikum er hægt að ná góðri hæð. Hér verður ekki gerð nein tæmandi úttekt á flugi við þessar aðstæður, en þó skal þess getið að ef módelið svífur vel og flýgur mjög stöðugt en tekur allt í einu smá kipp þá er líklegt að það sé að nálgast bólu. Þá er tekið örlítið í hæðarstýrið og síðan er flogið í 2-3 hringi. Þá er líklegt að módelið sé farið að nálgast miðju bólunnar og ætti þá að vera hægt að ná góðri hæð og löngu flugi. Gætið þess þó ávallt að fara ekki svo hátt að erfitt geti verið að sjá módelið. Þegar lækka á flugið er best að setja á hemla (spoilera) og láta módelið þannig síga niður. Ef ekki eru hemlar, þá er best að taka módelið niður í spíral, við það minnkar hættan á að módelið fari á of mikla ferð. Þegar komið er í mátulega hæð, sem þýðir að hægt sé að fara einn umferðarhring, er rétt að huga að lendingu. Það getur verið góð æfing að lenda á móti sér vegna þess að í hástartkeppnum eru gefin lendingarstig og þá getur verið mjög gott að miða módelinu beint á lendingarpunktinn. Þegar módelið er á lokastefnu getur verið þægilegt að hafa hemla og gerir það kleift að koma inn til lendingar í mun meiri hæð og brattar inn en ella. Þetta á þó sérstaklega við um stærri og hraðfleygari módel. Hæðina á lokastefnu verður þó ávallt að miða við hvert einstakt módel því að rennigildið getur verið mismunandi.

Úr „Módelflug“